30 czerwca, Dzień Asteroidy

Wśród wielu różnych Dni Tego i Tamtego jest też Asteroid Day, Dzień Planetoidy lub Asteroidy (obie formy są poprawne). Należy nawet do tych ważniejszych, bo został ustanowiony przez ONZ w 2016 roku. Wybór daty nie jest przy tym przypadkowy, 30 czerwca sto lat wcześniej uderzył w ziemię meteoryt tunguski, największy meteoryt w dziejach ludzkości. Ustanowiono go, by zwrócić wagę na zagrożenie jakie mogą nieść asteroidy dla życia na Ziemi. Byśmy nie skończyli jak dinozaury, ofiary takiej właśnie katastrofy 66 milionów lat temu.

Poniżej materiał na ten temat nadesłany nam przez Polską Agencję Kosmiczną POLSA. Czemu POLSA, bo pewnie niejeden czytelnik chwycił się za głowę. A wytłumaczenie jest bardzo proste, pracownicy agencji chcieli udowodnić, że znają angielski, bo to skrót od Polish Space Agency. Agencja jest jedną z tych instytucji, które starają się zwrócić nam uwagę na to zagrożenie. Jeśli idzie o bardziej realne działania, czyli co by było, gdyby, to w praktyce ograniczamy się do śledzenia torów lotu asteroid. Na szczęście te duże, które mogą stanowić realne zagrożenie, są bardzo rzadkie.

red. Rafał Korzeniewski

Asteroid Day, Dzień Asteroidy, to ogólnoświatowa kampania informacyjna, mająca na celu integrowanie środowisk zajmujących się sektorem kosmicznym, w celu dzielenia się wiedzą na temat planetoid oraz ochrony przed możliwymi zderzeniami. Dzień został zaproponowany już w 2014 przez grupę naukowców, astronautów, artystów i inżynierów, wśród których byli m.in. Stephen Hawking i gitarzysta Queen Brian May (skądinąd doktor astrofizyki i miłośnik kosmicznej stereofotografii), jako wydarzenie wypadające w rocznicę katastrofy tunguskiej i ją upamiętniające.

30 czerwca 1908 roku asteroida o rozmiarach około 40-60 metrów wleciała w atmosferę i wybuchła nad rzeką Podkamienna Tunguska (środkowa Syberia, Rosja) z energią równoważną 5-10 megatonom trotylu, niszcząc przy tym ponad 2000 km kw. tajgi. Gdyby podobne wydarzenie miało miejsce współcześnie na terenach zaludnionych, spowodowałoby miliony ofiar.

Mapa detekcji wejść w atmosferę bolidów wykrytych przez amerykańskie sensory wraz z informacją o energii zdarzenia. Na mapie energią wyróżnia się zdarzenie z 15 lutego 2013 roku z Czelabińska.

NASA szacuje, że zagrażających nam obiektów (tzw. Near Earth Objects, NEO) o rozmiarach 40 metrów i większych jest około 500 tysięcy. Wiele z nich byłoby bardzo trudno wykryć wcześniej niż kilka dni przed zderzeniem lub bliskim przejściem w okolicy Ziemi.

Ostatnim, współcześnie zarejestrowanym przykładem takiego zagrożenia był 17-metrowy bolid, który wybuchł nad Czelabińskiem w Rosji 15 lutego 2013 roku. Energię tego zdarzenia szacuje się na 440 kiloton trotylu. Fala uderzeniowa zniszczyła szyby kilku tysięcy budynków. W wyniku zdarzenia rany odniosło ponad tysiąc osób, głównie z powodu szkła pochodzącego z rozbitych okien.

Asteroidy o rozmiarach 140 metrów i większych są w stanie poczynić katastrofalne w skutkach zniszczenia, które dotknęłyby obszarów równych powierzchnią całym krajom. Do tej pory udało się oszacować około 1/3 NEO o takich rozmiarach.

Na świecie podejmowane są wysiłki, by wykrywać, katalogować i charakteryzować NEO. W pracach biorą udział wiodące agencje kosmiczne i naukowcy z całego świata. Celem tych działań nie jest wyłącznie naukowa ciekawość, ale także gromadzenie informacji niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed NEO jest częścią szerszego zagadnienia – śledzenia i wykrywania sztucznych obiektów w przestrzeni okołoziemskiej (Space Surveillance and Tracking-SST), który jest jednym z kierunków działań Polskiej Agencji Kosmicznej, określonych w Polskiej Strategii Kosmicznej.

Polska Agencja Kosmiczna POLSA powstała na mocy ustawy z 26 września 2014 r. Jej zadaniem jest wspieranie polskiego przemysłu kosmicznego oraz środowiska naukowego poprzez łączenie świata biznesu i nauki. Polska Agencja Kosmiczna współpracuje z międzynarodowymi agencjami oraz administracją państwową, w zakresie badania i użytkowania przestrzeni kosmicznej. POLSA prowadzi projekty, zgodnie z Polską Strategią Kosmiczną, m.in. Krajowy system świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej, program zamawianych aplikacji dla administracji publicznej, a także w zakresie edukacji, w tym rozwoju kadr dla przemysłu z sektora kosmicznego. Działa także na rzecz rozwoju technik satelitarnych w codziennym życiu, m.in. W komunikacji, monitoringu środowiska czy prognozowaniu pogody.

Artykuł zilustrowany został katastroficzną wizją artysty Dona Davisa pokazującą uderzenie asteroidy o Ziemię, wizją konsultowaną z NASA (domena publiczna).