MOBBING
Pojęcie mobbingu w Polsce powszechnie znane jest stosunkowo od niedawna. Wszyscy wiemy już mniej więcej na czym polega, ale nie zdajemy sobie sprawy, że mobberem nie zawsze jest przełożony i nie zawsze ta trudna sytuacja ma miejsce w środowisku pracy. Jednak to w tym otoczeniu najczęściej zjawisko to występuje. Jego skutki mogą zrujnować nie tylko zdrowie psychiczne.
Paulina Wnukiewicz
Mobbing jest formą przemocy emocjonalnej, która zwykle prowadzi nie tylko do pogorszenia atmosfery pracy, ale niejednokrotnie stanowi przyczynę zerwania stosunku pracy
Uporczywe nękanie
Historia Krzysztofa nie jest odosobniona. Wiele osób funkcjonuje w podobnym do opisanego systemie relacji w miejscu zatrudnienia. Wrogie nastawienie i uporczywe nękanie jednego z pracowników jest niczym innym, jak zjawiskiem mobbingu. Jednak jego sprawcą nie musi być wcale jedna osoba –domyślnie przełożony. Początkowo bowiem badacze tego patologicznego zjawiska zwracali uwagę na wykluczający charakter zachowań grupy względem jednostki. Zespół wrogiej aktywności wśród pracowników, studentów czy uczniów, polegający na częstych i powtarzalnych działaniach w miejscu pracy czy w szkole, wymierzonych przeciwko konkretnej osobie określono, wykorzystując angielskie słowo „to mob”, co oznacza dokuczać, zaatakować, napastować, zaczepiać, nagabywać, napadać.Co charakterystyczne, mobbingu nie należy mylić z jednorazowo występującym konfliktem, reprymendą czy nawet atakiem agresji lub przemocy. O zjawisku tym możemy mówić dopiero wówczas, gdy patologia zacznie uwzględniać w sposób kompleksowy wszystkie relacje w miejscu zatrudnienia, objawiające się systematyczną i ciągłą wrogością oraz nękaniem przez współpracowników, podwładnych czy przełożonych. Należy powiedzieć jasno, że mobbing jest formą przemocy emocjonalnej, która zwykle prowadzi nie tylko do pogorszenia atmosfery pracy, ale niejednokrotnie stanowi przyczynę zerwania stosunku pracy, a nawet – jak w przypadku Krzysztofa – może być powodem poważnego rozstroju organizmu człowieka. Mobbing może powodować spustoszenie w zakresie zdrowia fizycznego, tj. dolegliwości ze strony układu trawiennego, migreny, problemy z kręgosłupem, oraz psychicznego, wywołując depresję, zaburzenia lękowe, a w ciężkiej postaci zaburzenia stresowe pourazowe (PTSD).
Fazy mobbingu
Charakterystyczna dla zjawiska mobbingu jest jego fazowość, która wskazuje na stopniową eskalację działań terrorystycznych. Pierwszym etapem jest zwykle konflikt, którego rozwiązaniem jest zainteresowana tylko jedna ze stron. Na tym etapie mobber nie podejmuje jeszcze bezpośrednich ataków. W dalszej kolejności dochodzi do coraz częstszej krytyki pracy i zachowania ofiary. Pojawiają się działania zmierzające do odizolowania jej od reszty grupy, często poprzez plotki i pomówienia. Ofiara staje się wyobcowana, dociera do niej, że nie może nikomu ufać. Zespół widzi w niej zarzewie konfliktu w pracy. Presja, jaką wywiera na ofiarę otoczenie, staje się trudna do wytrzymania, zwykle pojawiają się w tym momencie problemy zdrowotne. Ostatecznie dochodzi do całkowitej niezdolności do pracy danej osoby. Zachowania dysfunkcyjne dotyczą także sfery prywatnej – rodzina ofiary mobbingu staje się świadkiem stopniowego pogarszania się jej samopoczucia i funkcjonowania. Mając na uwadze doniosłość wpływu mobbingu na stosunki pracy i stan zdrowia dotkniętych nim pracowników, polski ustawodawca wprowadził odpowiednie regulacje prawne, które umożliwiają ofiarom dochodzenie swoich praw oraz zadośćuczynienie doznawanych krzywd. Zapisy kodeksu pracy nakładają również na pracodawców obowiązek przeciwdziałania przemocy wobec pracowników. Zwłaszcza w wymiarze systematycznego nękania i zastraszania ich, które może mieć na celu poniżanie, ośmieszanie lub choćby izolowanie od reszty zespołu. Warto jednak podkreślić, że pomimo tak jednoznacznej intencji ustawodawcy, występowanie mobbingu należy do zjawisk niezwykle trudnych do udowodnienia na drodze sądowej.
Paulina Wnukiewicz: psycholog, psychoterapeutka, biegła sądowa, trener. Zawodowo zajmuje się terapią osób dorosłych z zakresu zaburzeń lękowych i depresyjnych, cierpiących z powodu kryzysów życiowych, zaburzeń odżywiania czy trudności w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi. Zainteresowana także kryminalistyką i kwestiami z pogranicza prawa i psychologii. Prywatnie – wielka pasjonatka ludzi i zwierząt. Kontakt: wnukiewicz@gmail.com.