NOWY STRUMIEŃ UNIJNYCH ŚRODKÓW wpłynie do Polski

Jesteśmy pierwszym krajem, który opracował pakiet dokumentów na perspektywę 2014-2020 i przesłał je do Komisji Europejskiej. Wicepremier oraz minister infrastruktury i rozwoju Elżbieta Bieńkowska zakłada, że w lipcu zakończymy negocjacje w tej sprawie.

Środki unijne rozbudzają wyobraźnie przedsiębiorców nie od dziś równie mocno jak w trakcie negocjowania w Brukseli przez ekipy rządzące, burzy się krew w politykach opozycji. Ostatecznie liczą się fakty, a te w nowej perspektywie są interesujące dla Polski.

– W wyniku przeliczenia cen stałych na bieżące, wynegocjowana w lutym podczas szczytu Rady Europejskiej, kwota 72,9 mld euro z polityki spójności dla Polski wzrosła o ok. 13 proc. i wynosi 82,3 mld euro. Dodatkowo, otrzymamy ponad 252 mln euro na wsparcie bezrobotnej młodzieży – oświadczyła pod koniec listopada 2013 r. Elżbieta Bieńkowska, wicepremier i minister infrastruktury i rozwoju.

Ogólną sumę przyznanych Polsce funduszy przeliczono w oparciu o wskaźnik, uwzględniający prognozowany poziom inflacji, określony przez Komisję Europejską dla Polski na poziomie 2 proc. w skali roku. Podstawową kwotę – ok. 82,3 mld euro – wyliczoną z uwzględnieniem maksymalnego pułapu jaki może osiągnąć alokacja dla państwa członkowskiego (cappingu), wyznaczonego dla Polski na poziomie 2,35 proc. PKB, powiększają środki „Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób młodych”. Jest to ponad 204 mln euro ze specjalnej linii budżetowej dla regionów, w których poziom bezrobocia młodzieży w wieku 15-24 lat przekracza 25 proc. Oznacza to, że Polska z budżetu polityki spójności na lata 2014-2020 otrzyma ponad 82,5 mld euro.

–W ramach programów operacyjnych, do dyspozycji będziemy mieć ponad 76,8 mld euro, które zostaną przeznaczone na różnego rodzaju przedsięwzięcia, przede wszystkim zwiększające innowacyjność i konkurencyjność gospodarki, poprawę spójności społecznej i terytorialnej oraz podnoszenie sprawności i efektywności państwa – zapowiada Bieńkowska.

W programach Europejskiej Współpracy Terytorialnej do wykorzystania będzie ok. 700 mln euro. Dodatkowo otrzymamy środki z instrumentów oraz programów zarządzanych przez Komisję Europejską – ok. 4,1 mld euro z instrumentu „Łącząc Europę”, mającego na celu wsparcie projektów infrastrukturalnych w obszarze transportu, energetyki i technologii informacyjnych, a także ok. 474,5 mln euro z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) na programy, które zapewnią żywność dla osób najbardziej potrzebujących oraz odzież i inne podstawowe artykuły osobom bezdomnym oraz dzieciom w trudnej sytuacji materialnej. Korzystać będziemy także z części, zarządzanej przez Komisję Europejską, ogólnej puli przeznaczonej na pomoc techniczną (ok. 287 mln euro) oraz dodatkowych funduszy na działania innowacyjne w dziedzinie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich (ok. 71 mln euro).

W latach 2014-2020 realizowanych będzie sześć krajowych programów operacyjnych, w tym jeden ponadregionalny dla województw Polski Wschodniej, a także 16 programów regionalnych. Samo- rządy województw będą zarządzać większą niż obecnie pulą europejskich pieniędzy – w latach 2007-2013 miały do dyspozycji ok. 25 proc. wszystkich środków dla Polski, w nowej perspektywie będzie to niemal 40 proc. całej puli.

– Jesteśmy pierwszym krajem, który opracował pakiet dokumentów na perspektywę 2014-2020 i przesłał je do Komisji Europejskiej – podkreśla wicepremier Elżbieta Bieńkowska.

– Dobrze, że rząd przyjął programy operacyjne. Teraz możemy się spodziewać kilkumiesięcznych negocjacji z Komisją Europejską. To nie będą łatwe rozmowy – uważa ekspert Łukasz Dyba.

Komisja chce mieć pewność, że wybór w co inwestować został poprzedzony gruntowną analizą i jest oparty o dowody. Ostateczny kształt programów będzie zapewne inny od wersji dziś przyjętych. W pewnych kwestiach będą to zmiany kosmetyczne, w innych mogą okazać się dosyć daleko idące.

Dodaje, że równolegle w kraju i w regionach toczą się prace nad systemem wdrożeniowym – m.in. aktami prawnymi, wytycznymi, zasadami wyboru projektów. Startu inwestycji finansowanych z nowych programów możemy spodziewać się na przełomie 2014 i 2015 r. Co najważniejsze – im lepiej zostanie zaprojektowane wsparcie unijne i im lepiej przygotowane będą instytucje, które będą nim zarządzać, tym lepszych efektów dla gospodarki i społeczeństwa możemy się spodziewać.

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju zakłada, że już w lipcu zakończy negocjacje w tej sprawie.

Bieńkowska przypomina, że 8 stycznia 2014 roku Rada Ministrów przyjęła projekty krajowych programów operacyjnych oraz projekt Umowy Partnerstwa. To dokument określający strategię interwencji funduszy w ramach trzech polityk unijnych: Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybołówstwa w Polsce w latach 2014-2020. Instrumentami realizacji Umowy Partnerstwa są krajowe i regionalne programy operacyjne. Dokumenty te wraz z umową tworzą spójny system dokumentów strategicznych i programowych na nową perspektywę finansową. Umowa określa z jednej strony kontekst strategiczny w wymiarze tematycznym i terytorialnym, z drugiej zaś wskazuje oczekiwane rezultaty oraz obowiązujące ramy finansowe i wdrożeniowe. Stanowi też punkt odniesienia do określania szczegółowej zawartości programów operacyjnych, które precyzują specyficzne obszary wsparcia i instrumenty realizacji, z poszanowaniem zapisów Umowy Partnerstwa.

– Fundusze europejskie na lata 2014–2020 Polska traktuje jako główne, choć nie jedyne źródło finansowania inwestycji zapewniających dynamiczny, trwały i zrównoważony rozwój. Logika programowania opiera się więc na powiązaniu oczekiwań europejskich odnośnie koncentracji na celach „Strategii Europa 2020” z celami krajowymi wskazanymi w „Strategii Rozwoju Kraju do 2020 roku” przyjętymi przez Radę Ministrów w dniu 25 września 2012 r. oraz opisanymi w strategiach zintegrowanych. Każe to patrzeć na rozwój Polski szerzej niż tylko w kontekście wykorzystywania funduszy unijnych – czytamy we wstępie do Umowy Partnerstwa.

Według resortu infrastruktury i rozwoju, umowa naświetla w pierwszej kolejności kluczowe wyzwania rozwojowe kraju, sformułowane w oparciu o analizę potrzeb rozwojowych i potencjałów terytorialnych.

– Nałożenie na nie zobowiązań kraju odnośnie włączenia się w realizację celów Strategii Europa 2020 stanowi punkt wyjścia do zdefiniowania strategii inwestycyjnej dla funduszy UE w poszczególnych obszarach – zapewnia MIiR.

Fundusze europejskie będą więc realizowały, w różnym stopniu i zakresie, wszystkie trzy cele „Strategii Rozwoju Kraju do 2020 roku”, przyjętej przez rząd polski, tj. przyczyniały się do zwiększenia konkurencyjności, poprawy spójności społecznej i terytorialnej oraz efektywności administracji.

– Środki funduszy europejskich koncentrować się będą na dziedzinach istotnych dla rozwoju kraju, wskazanych w Zaleceniach Rady UE z lipca 2013 roku oraz w Krajowym Programie Reform. Założenie to, obok analizy potrzeb oraz wniosków z dotychczasowych doświadczeń, jest jedną z podstaw wyboru tych obszarów wskazanych Strategii Rozwoju Kraju, w których następować będzie interwencja funduszy europejskich – czytamy w Umowie Partnerstwa.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Komisji Europejskiej, wskazanym w procedurze, w obrębie celów Umowy Partnerstwa wyróżniono cztery priorytety finansowania ze środków europejskich: otoczenie sprzyjające przedsiębiorczości i innowacjom, spójność społeczna i aktywność zawodowa, infrastruktura sieciowa na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz środowisko i efektywne gospodarowanie zasobami. Warto dodać, że będą one realizowane w ramach właściwych celów tematycznych wskazanych w projektach rozporządzeń.

– Polska realizować będzie wszystkie 11 celów tematycznych. Opis interwencji w ramach celów tematycznych opiera się na wypracowanej w procesie ewaluacji exante dokumentu, logice opartej o rezultaty. W ramach każdego celu tematycznego zdefiniowano cel szczegółowy interwencji oraz oczekiwane rezultaty pierwszego i niższych rzędów, odpowiadające na zidentyfikowane w części diagnostycznej wyzwania – zapewnia Elżbieta Bieńkowska.

Zapisy te będą doprecyzowywane na poziomie krajowych i regionalnych programów operacyjnych. Umowa Partnerstwa podkreśla znaczenie dopasowania interwencji do potencjałów i potrzeb określonych terytoriów. Identyfikuje, za Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego, obszary strategicznej interwencji państwa, w których podejmowane będą zintegrowane interwencje w ramach właściwych polityk i funduszy.

– Aspekt terytorialny jest natomiast odzwierciedlony w krajowych i regionalnych programach operacyjnych. Polska będzie wykorzystywać zaproponowane przez Komisję Europejską instrumenty terytorialne. Umowa Partnerstwa kreśli ramy ich wdrażania, zaś docelowe mechanizmy będą wypracowywane na poziomie krajowym – zapewnia Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju.