Prosta spółka akcyjna już od 1 lipca !

W dniu 1 lipca 2021 r. w Kodeksie spółek handlowych^[1] (dalej: „KSH”) pojawi się nowy rodzaj spółki kapitałowej, jaką jest prosta spółka akcyjna (dalej również: „P.S.A.”). Został on wprowadzony na mocy ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1655 z późn. zm.; dalej: „Ustawa wprowadzająca P.S.A.”).

Zgodnie z założeniami projektu Ustawy wprowadzającej P.S.A., prosta spółka akcyjna ma być nowoczesną formą niepublicznej spółki kapitałowej przeznaczonej przede wszystkim dla innowacyjnych przedsięwzięć. Ustawodawca nie zdecydował się jednak na ograniczenie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej w formie P.S.A. wyłącznie przez tych przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność innowacyjną. Oznacza to, że zasadniczo każdy przedsiębiorca może prowadzić biznes w tej formie.

P.S.A. ma gwarantować z jednej strony – wyłączenie osobistej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki, a z drugiej – znaczną swobodę kształtowania stosunku spółki, zarówno w zakresie wewnętrznych relacji wspólników, jak i systemu zarządzania oraz nadzoru.

Poniżej przedstawiamy Państwu zestawienie najważniejszych informacji dotyczących prostej spółki akcyjnej

1. Powstanie P.S.A.

Zgodnie z przyszłym art. 300¹ KSH, prosta spółka akcyjna będzie mogła zostać utworzona zarówno przez jeden, jak i więcej podmiotów (akcjonariuszy) w każdym celu prawnie dopuszczalnym. Założycielami P.S.A. będą mogły być zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak również tzw. ułomne osoby prawne (np. spółki osobowe). P.S.A. nie będzie mogła zostać zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Do powstania P.S.A. wymagane będą:

zawarcie umowy spółki – umowa spółki powinna zostać pod rygorem nieważności zawarta w formie aktu notarialnego; istnieje jednak możliwość zawarcia tej umowy w formie elektronicznej przez Internet (za pośrednictwem systemu S24),

ustanowienie organów wymaganych przez ustawę lub umowę spółki,

wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego co najmniej w kwocie 1 zł,

wpis do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Już z chwilą zawarcia umowy spółki powstanie prosta spółka akcyjna w organizacji. A zatem od tego momentu spółka będzie mogła we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.

2. Kapitał akcyjny

W przeciwieństwie do pozostałych spółek kapitałowych, w prostej spółce akcyjnej nie będzie kapitału zakładowego. Zamiast kapitału zakładowego ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie nowego pojęcia „kapitału akcyjnego” o minimalnej wartości 1 zł. Na kapitał akcyjny będą przeznaczane wniesione wkłady pieniężne i niepieniężne z wyjątkiem wkładów w postaci praw niezbywalnych lub świadczenia pracy bądź usług (przyszły art. 300³ § 1 KSH).

Co więcej kapitał akcyjny nie będzie miał cechy stałości, co wyraża się poprzez zakaz wskazywania jego wysokości w umowie spółki (przyszły art. 300³ § 2 KSH) oraz dokonywanie jego zmiany bez sformalizowanego trybu charakterystycznego dla pozostałych spółek kapitałowych. W prostej spółce akcyjnej wysokość kapitału akcyjnego będzie określana przez zarząd na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów pieniężnych niepieniężnych wniesionych na jego pokrycie.

Jak wskazuje Ministerstwo Rozwoju w Przewodniku po Prostej Spółce Akcyjnej[2]:

„Konstrukcja kapitału akcyjnego zachęca do inwestowania w P.S.A. Środki odpowiadające bowiem temu kapitałowi nie są wiązane w spółce na wzór podobny do związania środków wnoszonych na pokrycie kapitału zakładowego w sp. z o.o. i S.A. Mogą zostać wypłacone akcjonariuszom tytułem dywidendy przy uwzględnieniu testu bilansowego oraz zakazu wypłat zagrażających wypłacalności spółki”.

A zatem zgodnie z przyszłym art. 300¹⁵ KSH, wypłata dywidendy z kapitału akcyjnego:

nie będzie mogła doprowadzić do zmniejszenia kwoty tego kapitału poniżej 1 zł,

nie będzie mogła doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie 6 miesięcy od dnia dokonania wypłaty,

w razie zamiaru dokonania wypłaty z kapitału akcyjnego z części tego kapitału stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy KSH o postępowaniu konwokacyjnym dotyczące obniżenia kapitału zakładowego spółki akcyjnej; z tego względu dokonanie takiej wypłaty będzie wymagać uprzedniego ogłoszenia przez zarząd i wezwania wierzycieli do zgłoszenia roszczeń wobec spółki w terminie 3 miesięcy oraz zaspokojenia zgłoszonych roszczeń wymagalnych lub zabezpieczenia roszczeń jeszcze niewymagalnych.

3. Akcje

Struktura majątkowa prostej spółki akcyjnej będzie oparta na kapitale akcyjnym oraz akcjach beznominałowych, wyrażających prawa członkowskie w spółce (nie zaś cząstkę kapitału akcyjnego). Jak wskazano powyżej, na kapitał akcyjny będą wnoszone wkłady pieniężne i niepieniężne, z wyłączeniem praw niezbywalnych oraz świadczenia pracy lub usług. Natomiast akcje beznominałowe mogą być obejmowane również za wkłady w postaci praw niezbywalnych oraz świadczenia pracy lub usług (przyszły art. 300²KSH).

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu Ustawy wprowadzającej P.S.A.: „Celem tego rozwiązania jest nadanie PSA możliwie elastycznej struktury majątkowej (…). Rozwiązania projektu mają przyczynić się do generalnego ułatwienia podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki kapitałowej dla wszystkich rodzajów inwestorów, a tym samym zwiększyć atrakcyjność polskiego prawa spółek w dobie rosnącej konkurencji między unormowaniami państw Unii Europejskiej”.

Wszystkie akcje w P.S.A. są zdematerializowane (przyszły art. 300²⁹ KSH) i będą zapisane w rejestrze akcjonariuszy (przyszły art. 300³⁰ i 300³¹ KSH).

Zgodnie z KSH, w P.S.A. wyróżniamy następujące rodzaje akcji szczególnych:

akcje założycielskie – może z nich wynikać szczególne uprawnienie polegające na tym, że emisja nowych akcji nie może naruszać określonego minimalnego stosunku liczby głosów przypadających na te akcje w stosunku do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje (przyszły art. 300²⁶ KSH);

akcje uprzywilejowane – uprzywilejowanie może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa do dywidendy lub podziału majątku w przypadku likwidacji spółki (przyszły art. 300²⁵ KSH);

akcje nieme – akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy, co do których zasadniczo wyłączono prawo głosu (przyszły art. 300²⁷KSH).

Obrót akcjami P.S.A nie jest sformalizowany. Zgodnie z przyszłym art. 300³⁶ § 1 KSH, zbycie akcji powinno być dokonane w formie dokumentowej pod rygorem nieważności. Nabycie akcji, co do zasady, następuje z chwilą dokonania odpowiedniego wpisu w rejestrze akcjonariuszy.

Ustawodawca zdecydował się na ograniczenie zbywalności akcji nie w pełni pokrytych w ten sposób, że zbycie takich akcji wymaga zgody spółki aż do chwili wniesienia wkładu w całości (przyszły art. 300⁴⁰KSH). Co więcej umowa spółki może uzależniać rozporządzenie akcją od zgody spółki lub w inny sposób je ograniczyć (przyszły art. 300³⁹ KSH).

4. Wkłady

Przedmiot wkładu do P.S.A. jest uzależniony od tego, czy jest on przeznaczany na kapitał akcyjny, czy też na pokrycie akcji. W przypadku wkładów przeznaczanych na kapitał akcyjny, wkładem może być wkład pieniężny oraz niepieniężny, z wyłączeniem praw niezbywalnych i świadczenia pracy lub usług (przyszły art. 14 § 1 KSH).

W przypadku wkładów przeznaczonych na pokrycie akcji – co do zasady – przedmiot wkładu mogą stanowić wkład pieniężny, niepieniężny, w tym prawa niezbywalne lub świadczenia pracy lub usług (przyszły art. 300² § 2 KSH). Wyjątkiem jest P.S.A., której umowa spółki została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, za pośrednictwem systemu S24. W przypadku takiej spółki, na pokrycie akcji pierwszej emisji można wnieść wyłącznie wkłady pieniężne (przyszły art. 300⁷ § 4 KSH).

Wszystkie wkłady powinny zostać wniesione do spółki w ciągu 3 lat od dnia wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców KRS (przyszły art. 300⁹ § 1 KSH). Zarząd niezwłocznie podejmuje uchwałę stwierdzającą wniesienie w całości wkładu przez danego akcjonariusza.

5. Organy

W każdej P.S.A. będzie istniało Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Poza ustanowieniem tego organu, istnieje możliwość ustanowienia:

Zarządu,

Zarządu i Rady Nadzorczej, albo

Rady Dyrektorów.

Zarząd i Rada Nadzorcza mają zasadniczo analogiczne kompetencje jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych. Nowością jest natomiast Rada Dyrektorów, która stanowi alternatywny wybór wobec powołania zarządu. W przypadku ustanowienia Rady Dyrektorów, nie będzie możliwości dodatkowego powołania Rady Nadzorczej.

Rada Dyrektorów łączy funkcje zarządu (prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja w stosunkach zewnętrznych) z funkcjami nadzorczymi (sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem spraw spółki) (przyszły art. 300⁷³ KSH). Rada Dyrektorów będzie składała się z jednego albo większej liczby dyrektorów, powoływanych i odwoływanych uchwałą akcjonariuszy, chyba że inaczej wskazano w umowie spółki.

Zgodnie z przyszłym art. 300⁷⁶KSH, w umowie spółki, regulaminie Rady Dyrektorów lub uchwale Rady Dyrektorów będzie istniała możliwość wskazania, którzy spośród Dyrektorów pełnią funkcję tzw. Dyrektorów wykonawczych oraz niewykonawczych. Wówczas do kompetencji Dyrektorów wykonawczych będą należeć czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki, podczas gdy Dyrektorzy nie wykonawczy będą sprawować stały nadzór nad prowadzeniem jej spraw.

Ustanowienie Rady Dyrektorów łączącej funkcje Zarządu i Rady Nadzorczej ma na celu ułatwienie współpracy pomiędzy osobami zarządzającymi spółką oraz nadzorującymi jej działalność, co przełoży się na przyspieszenie procesów decyzyjnych w P.S.A.

6. Ochrona wierzycieli

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu Ustawy wprowadzającej P.S.A., konstrukcję prostej spółki akcyjnej „wyróżnia (…) nowoczesny mechanizm ochrony wierzycieli spółki, odstępujący od konstrukcji kapitału zakładowego na rzecz elastycznych ograniczeń wypłat na rzecz akcjonariuszy, uwzględniających zarówno wielkość zagregowanego zadłużenia spółki, jak i stopień jej wypłacalności”.

Wśród środków ochrony wierzycieli można wyróżnić:

obowiązek oszczędzania – zgodnie z przyszłym art. 300¹⁹KSH, na pokrycie strat należy zasilić kapitał akcyjny, przeznaczając na ten cel co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy;

zakaz wypłat doprowadzających do niewypłacalności spółki – zgodnie z przyszłym 300¹⁵ § 5 KSH, wypłata dywidendy z kapitału akcyjnego nie będzie mogła doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie 6 miesięcy od dnia dokonania wypłaty;

zakaz świadczeń na rzecz akcjonariuszy, które nie odpowiadają wartości godziwej świadczenia wzajemnego – zgodnie z przyszłym art. 300²¹ KSH, wartość świadczeń spełnianych przez spółkę na rzecz akcjonariuszy z innego tytułu niż prawa wynikające z akcji nie może przekraczać wartości godziwej świadczenia wzajemnego otrzymanego przez spółkę;

odpowiedzialność członków Zarządu (Rady Dyrektorów) skonstruowana na wzór odpowiedzialności w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – zgodnie z przyszłym art. 300¹³² KSH, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie Zarządu (Rady Dyrektorów) odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Jednakże, członek Zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wierzyciel nie poniósł szkody.

7. Rozwiązanie P.S.A. i jej likwidacja

Przepisy dotyczące rozwiązania P.S.A. i jej likwidacji zostały oparte na podobnych konstrukcjach prawnych jak regulacje dotyczące pozostałych spółek kapitałowych.

Otwarcie likwidacji następuje z dniem:

uprawomocnienia się orzeczenia uchwała Walnego Zgromadzenia o przeniesieniu siedziby spółki za granicę nie powoduje rozwiązania P.S.A., w sytuacji, jeżeli przeniesienie siedziby ma nastąpić do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa strony – umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, a prawo tego państwa to dopuszcza (przyszły art. 300¹²¹ 1 pkt 2 KSH);

możliwość wykreślenia P.S.A. z rejestru przedsiębiorców KRS bez prowadzenia likwidacji w sytuacji, w której uchwała walnego zgromadzenia podjęta kwalifikowaną większością 3/4 głosów przy 50% quorum przewiduje przejęcie całego majątku spółki przez oznaczonego akcjonariusza (akcjonariusza przejmującego) z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy. Przejęcie majątku spółki przez akcjonariusza przejmującego będzie wymagało zgody sądu rejestrowego (przyszły art. 300¹²¹KSH).

8. Opodatkowanie P.S.A.

Opodatkowanie P.S.A. zasadniczo nie różni się od opodatkowania pozostałych spółek kapitałowych. Prosta spółka akcyjna będzie zatem podatnikiem CIT, a jej dochody będą opodatkowane według stawki 19% lub 9%. Dodatkowo zysk wypłacany akcjonariuszom w formie dywidendy – co do zasady – podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym według stawki 19%.

Istotna różnica, w stosunku do pozostałych spółek kapitałowych, polega na braku konieczności uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu zawarcia umowy P.S.A. Warto przypomnieć, że w przypadku pozostałych spółek, stawka PCC z tego tytułu wynosi 0,5%.

Warto również wskazać, że w przypadku, gdy akcjonariusz wniesie do spółki wkład niepieniężny w postaci praw niezbywalnych lub świadczenia pracy lub usług, wówczas inaczej niż w przypadku pozostałych wkładów niepieniężnych, nie powstanie przychód w rozumieniu ustawy o PIT[3] (art. 17 ust. 1d ustawy o PIT).

Zastanawiają się Państwo, czy prosta spółka akcyjna jest odpowiednią dla Państwa formą prowadzenia działalności? A może podjęli Państwo decyzję o założeniu takiej spółki lub przekształceniu dotychczasowej formy powadzenia biznesu w prostą spółkę akcyjną?

Nasi eksperci zapewnią Państwu kompleksowe doradztwo prawne i podatkowe w powyższym zakresie oraz przygotują dla Państwa wszystkie niezbędne dokumenty.

Zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami

Agnieszka Chamera
Partner
Doradca Podatkowy nr 10220
telefon 609 331 330
agnieszka.chamera@pkfpolska.pl

Agnieszka Mrozowicka

Adwokat (WAW/Adw/3750)
telefon 601 831 776
agnieszka.mrozowicka@pkfpolska.pl

[1] Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 z późn. zm.).

[2] Przewodnik po Prostej Spółce Akcyjnej przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju, listopad 2019, https://www.gov.pl/attachment/31bb4bd5-4a5a-4ba0-a3af-9ff302171605, dostęp na dzień 21 czerwca 2021 r.

[3] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 z późn. zm.).