Nowe wymogi dla prowadzenia działalności pożyczkowej

W grudniu 2022 r. weszła w życie tzw. ustawa antylichwiarska, która w znaczący sposób modyfikuje wymagania prawne dla firm prowadzące działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek konsumenckich. Co się zmienia i czy prowadzenie działalności pożyczkowej stanie się trudniejsze?

Jakie wymagania musi spełnić firma prowadząca działalność pożyczkową?

Daleko idące zmiany w zakresie prowadzenia działalności pożyczkowej pojawiły się w ustawie o kredycie konsumenckim. Przede wszystkim tego rodzaju biznes może być prowadzony wyłącznie w formie spółki akcyjnej albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której powołano radę nadzorczą (chociażby nie było to obligatoryjne na mocy przepisów kodeksu spółek handlowych). Minimalny kapitał w spółce wynosi 1 milion złotych i może on być pokryty wyłącznie własnym wkładem pieniężnym. Nie jest dopuszczalne przeznaczenie na ten cel środków pochodzących z:

kredytu;
pożyczki;
emisji obligacji;
źródeł nieudokumentowanych.

Warto zaznaczyć, że w judykaturze jednoznacznie wskazuje się na niepieniężny charakter konwersji wierzytelności wobec spółki na udziały lub akcje. Tak pozyskane „środki” również nie mogą stanowić bazy do określenia wysokości kapitału zakładowego.

Członkowie organów oraz prokurenci spółek realizujących działalność pożyczkową muszą być osobami dającymi rękojmię uczciwego wykonywania swoich obowiązków. Dlatego ustawa wprowadza w ich przypadku wymóg niekaralności za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi oraz za przestępstwa skarbowe.

Konieczność uzyskania wpisu w rejestrze instytucji pożyczkowych

Instytucja pożyczkowa może podjąć działalność dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru instytucji pożyczkowych prowadzonego przez KNF pod postacią rejestru teleinformatycznego. Wpisu dokonuje się na wniosek zainteresowanego podmiotu załączając do niego jednocześnie zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego. Wpis instytucji pożyczkowej kosztuje 600 zł. Każda firma pożyczkowa, która zostanie wprowadzona do rejestru otrzymuje indywidualny numer. Na instytucji pożyczkowej ciąży obowiązek informowania o zmianach danych znajdujących się w rejestrze. Zmiana wpisu to koszt 200 zł.

Warto zaznaczyć, że Komisja Nadzoru Finansowego ma 14 dni na dokonanie wpisu instytucji pożyczkowej do rejestru. Dzień wpisu stanowi jednocześnie dzień rozpoczęcia działalności pożyczkowej i pociąga za sobą aktualizację wszystkich ustawowych obowiązków. Prowadzenie działalności pożyczkowej bez wpisu podlega karze grzywny do 500 tysięcy złotych.

Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad działalnością instytucji pożyczkowych

Po zmianie przepisów instytucje pożyczkowe są objęte surowym nadzorem ze strony KNF. Pierwszym z ustawowych obowiązków jest przekazywanie kwartalnych i rocznych sprawozdań z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego. Zakres informacji obejmuje:

liczbę, wartość i strukturę walutową i terminową oraz opóźnienia w spłatach udzielonych kredytów;
liczbę, rodzaj i status zawartych umów o kredyt konsumencki;
liczbę klientów, którym udzielono kredytu konsumenckiego;
łączne przychody z działalności w wyodrębnieniem przychodów pochodzących z kosztów pozaodsetkowych;
bilans, ze wskazaniem źródeł finansowania;
wskazanie osób zasiadających w organach spółki wraz ze wskazaniem, czy spełniają one wymagania w zakresie niekaralności.

Drugim obowiązkiem instytucji pożyczkowych jest udzielanie informacji na żądanie KNF (w tym przekazanie danych innych niż wymienione w przepisie), a także stosowanie się do zaleceń mających na celu zapewnienie zgodności działalności pożyczkowej z ustawą. Choć w świetle przepisu zalecenia można uznać za wiążące, nie mogą one prowadzić do naruszenia umów zawartych przez instytucje pożyczkowe na podstawie przepisów ustawy.

Sankcje za niedochowanie obowiązków informacyjnych

Znowelizowana ustawa o kredycie konsumenckim przewiduje możliwość nałożenia dotkliwej kary na przedsiębiorcę pożyczkowego, który nie przekazuje do KNF wymaganych informacji lub nie stosuje się do zaleceń. Wśród dopuszczalnych sankcji można wymienić chociażby:

nałożenie kary finansowej na członka zarządu odpowiedzialnego za naruszenie (do 150 tysięcy złotych) albo bezpośrednio na osobę prawną (do 15 milionów złotych);
wystąpienie o odwołanie członka zarządu;
wykreślenie firmy z rejestru instytucji pożyczkowych;
podanie sankcji do publicznej wiadomości.

Wprawdzie kara nakładana jest w drodze decyzji administracyjnej i firma może się od niej odwołać, sankcja wykonywana jest jednak natychmiast, niezależnie od faktu złożenia odwołania.

W przypadku instytucji zagranicznych, które prowadzą działalność pożyczkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej możliwe jest wezwanie podmiotu do usunięcia nieprawidłowości lub nawet zakazanie wykonywania działalności pożyczkowej. W stosunku do przedsiębiorców zagranicznych podanie decyzji o nałożeniu do publicznej wiadomości jest bezwarunkowo obligatoryjne.

Partycypacja w kosztach nadzoru

Jeszcze jednym obowiązkiem nałożonym na instytucje pożyczkowe jest konieczność pokrywania kosztów związanych z wykonywaniem nadzoru nad ich działalnością przez KNF. Opłata nie może być niższa niż równowartość 5 tysięcy euro przeliczonej według średniego kursu euro publikowanego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzającego rok kalendarzowy, kiedy powstało zobowiązanie i wyższa niż 0,5% sumy przychodów uzyskanych z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego. Podobnie jak okresowe raporty, również deklaracje w zakresie pokrywania kosztów nadzoru są składane elektronicznie.

Zaniedbanie obowiązku złożenia deklaracji wiąże się z koniecznością uiszczenia tzw. opłaty sankcyjnej w wysokości równowartości kwoty 5 tysięcy euro. Jest ona niezależna od kosztów związanych z nadzorem, które i tak trzeba zapłacić.

Zmiany w obowiązujących przepisach powodują, że wiele firm prowadzących wcześniej działalność pożyczkową musi w krótkim czasie dopasować się do nowych wymagań, a także przygotować swoją infrastrukturę do realizacji szeregu obowiązków względem KNF. Więcej informacji na temat nowelizacji omawianych przepisów znajdziesz na https://rpms.pl/.

fot. materiały prasowe