Nie zostawimy przedsiębiorców bez pomocy

– Kryzys wywołany przez pandemię postawił przedsiębiorców w sytuacji, która wymagała zmian w prowadzonych biznesach, stosowania nowych narzędzi i modeli biznesowych, które często wymagają innych kompetencji. Koronawirus może zmienić na zawsze branże i rynki, na których dotychczas one funkcjonowały. Pandemia niesie ze sobą niepewność, ale może być też szansą na zaistnienie lub zyskanie przewagi konkurencyjnej – mówi Małgorzata Oleszczuk, prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Rozmawia AGNIESZKA MAJCHER

W jaki sposób PARP wspiera przedsiębiorców?

Od 20 lat działamy zgodnie z zasadą „Think Small First”, czyli MŚP przede wszystkim. Wszystkie działania Agencji są realizowane ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb sektora małych i średnich firm. Naszym celem jest realizacja programów wspierających działalność innowacyjną i badawczą małych i średnich przedsiębiorstw, rozwój regionalny, wzrost eksportu, rozwój zasobów ludzkich oraz wykorzystywanie nowych technologii w działalności gospodarczej. Jesteśmy zaangażowani w realizację krajowych i międzynarodowych przedsięwzięć finansowanych głównie ze środków funduszy strukturalnych, budżetu państwa oraz programów wieloletnich Komisji Europejskiej. Definiujemy swoją rolę jako aktywny uczestnik we wdrażaniu polityki państwa w zakresie przedsiębiorczości, innowacyjności i adaptacyjności kadr. Dążymy do przekształcenia się w kluczową instytucję odpowiedzialną za tworzenie otoczenia wspierającego przedsiębiorców.

Poprzez jakie instrumenty PARP realizuje swoją misję?

Naszej misji przyświeca hasło: „Z pasji do gospodarki, odpowiedzialnie dla biznesu”. Co oznacza m.in. to, że wsparcie PARP dla biznesu jest kompleksowe, a wachlarz narzędzi – bardzo szeroki. Wszystko zależy od tego, jaki obszar zamierza rozwijać przedsiębiorca. Czy wnioskuje o dokapitalizowanie, czy chce promować swoje usługi i produkty za granicą? Czy może potrzebuje środków na start lub planuje inwestować w infrastrukturę bądź kompetencje swoich pracowników? Możliwości są naprawdę ogromne, o czym świadczy różnorodność projektów, które uzyskały dofinansowanie. Od 2014 r. było ich prawie 6 tysięcy. W ubiegłym roku przedsiębiorcy w ramach 24 konkursów mogli starać się o wsparcie w wysokości ponad 4,5 mld złotych. W tym roku ogłoszonych i zaplanowanych mamy 17 konkursów na ponad 4 mld złotych dofinansowania w ramach trzech programów operacyjnych (Inteligentny Rozwój; Wiedza, Edukacja, Rozwój; Polska Wschodnia) z bieżącej perspektywy finansowej UE. Przyjmujemy też wnioski, kontynuując realizację 8 konkursów ogłoszonych w 2019 r., których łączna wartość wyniesie blisko 1,2 mld. Plany wielu przedsiębiorców pokrzyżowała pandemia COVID-19.

Czy sytuacja, w której się znaleźli, wpłynęła także na działalność PARP?

Kryzys wywołany przez pandemię postawił przedsiębiorców w sytuacji, która wymagała zmian w prowadzonych biznesach, stosowania nowych narzędzi i modeli biznesowych, które często wymagają innych kompetencji. Koronawirus może zmienić na zawsze branże i rynki, na których dotychczas funkcjonowały. Kryzys niesie ze sobą niepewność, ale może być też szansą na zaistnienie lub zyskanie przewagi konkurencyjnej. Tak staramy się myśleć o tym trudnym momencie, w którym znaleźliśmy się wszyscy. To może być także szansa, a nie wyłącznie utrudnienie. PARP na bieżąco dostosowuje swoją ofertę do obecnej sytuacji, wprowadzając m.in. ułatwienia zarówno dla beneficjentów już realizujących swoje projekty, jak i tych, którzy są zainteresowani złożeniem wniosku o dofinansowanie.

Na jaką konkretną pomoc ze strony PARP mogą liczyć przedsiębiorcy?

Zdajemy sobie sprawę z tego, że trudności przeżywają wszyscy, również ci, którzy realizują projekty unijne. Uczestnictwo w nich wiąże się z wieloma obowiązkami, obostrzeniami, a także koniecznością dotrzymywania terminów. Dlatego w pierwszej kolejności, niemal na początku narodowej kwarantanny, podjęliśmy decyzję o wydłużeniu terminów naborów większości programów, by w tym trudnym okresie przedsiębiorcy mogli skoncentrować się na sprawach najistotniejszych dla swoich firm i mieli większy komfort przy składaniu wniosków o dotacje. Warto przy tym dodać, że w części naszych programów prowadzimy działania o charakterze ciągłym – kandydaci mogą złożyć wniosek w kilku rundach, co jest wyjątkowo dogodne z uwagi na aktualną sytuację. Plusem jest również to, że wnioski o dofinansowanie składa się zdalnie. Szybko i sprawnie przemodelowaliśmy tok zawierania umów. Teraz cały proces aplikacyjny – od momentu złożenia wniosku do zawarcia umowy – jest przeprowadzany bez papieru, z wykorzystaniem elektronicznych podpisów kwalifikowanych. Niemniej zdajemy sobie sprawę, że wiele wniosków może wymagać poprawek, dlatego dajemy więcej czasu firmom na uzupełnienie niezbędnych formalności. Beneficjenci mogą być spokojni, także w kwestii realizowanych projektów, na które PARP już wcześniej udzieliła dofinansowania. Stosujemy bardziej elastyczne podejście do wprowadzania zmian w umowach oraz rozliczania projektów. Z uwagi na bardzo dynamiczną sytuację gospodarczą i różnorodny sposób reagowania na nią poszczególnych sektorów, w każdym indywidualnym przypadku będziemy wspólnie zastanawiać się, kiedy najlepiej wprowadzać zmiany. W czerwcu wraz z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej uruchomiliśmy specjalny nabór dla średnich firm, które ucierpiały na skutek kryzysu wywołanego wirusem. Był on uzupełnieniem rządowej Tarczy Antykryzysowej. Przez półtora miesiąca wniosek o wsparcie złożyło prawie 6,4 tys. przedsiębiorstw. Oznacza to, że ok. 42% średnich firm zgłosiło się do nas po pomoc. Te liczby bardzo nas cieszą, bo widać, jak bardzo przedsiębiorcy potrzebują tej pomocy w czasie trwającego kryzysu.

Z jakimi problemami mierzą się dziś polskie MŚP?

Obserwujemy duże zróżnicowanie potrzeb zgłaszanych przez przedsiębiorców – co branża, to nieco inne problemy. Turystyka i moda myślą przede wszystkim o tym, by – kolokwialnie mówiąc – utrzymać się na powierzchni. Podobnie jest z branżą eventową. Z kolei przedsiębiorcy z branży motoryzacyjnej czy budowlanej zgłaszali nam problemy związane z utrzymaniem łańcucha dostaw, borykali się ze wstrzymaniem realizacji zamówień i produkcji. Branża budowlana zatrudniająca w dużej części pracowników zza wschodniej granicy zmaga się także z bardzo poważnymi problemami związanymi z siłą roboczą. Handel jest jednym z tych sektorów, które zgłaszają pilną potrzebę szkoleń i doradztwa dotyczącego prowadzenia sprzedaży internetowej i nowych form marketingu oraz reklamy. Nic w tym dziwnego – pandemia spowodowała gwałtowny wzrost tej gałęzi gospodarki. Przedsiębiorcy sami przychodzą do nas ze swoimi problemami, ale my również ich o nie pytamy. Bardzo pomocny jest w tym zakresie nasz System Rad Sektorowych ds. Kompetencji, który realizujemy w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (POWER). Zwróciliśmy się do rad, które reprezentują różne środowiska i branże, o opinie i rekomendacje. Wsparcie PARP ma nie tylko charakter dotacji finansowych.

Jakie jeszcze działania realizuje Agencja, by wspomóc przedsiębiorców w czasie kryzysu?

Od wybuchu pandemii uważnie śledzimy działania rządów w kilkunastu krajach i zauważamy pewną prawidłowość. Początkowo rządy poszczególnych państw skupiały się na działaniach ratujących bieżącą sytuację przedsiębiorstw. Teraz pojawiają się dodatkowe inicjatywy np. wspierające konkretne, najbardziej dotknięte pandemią branże. Polegają one m.in. na wdrażaniu programów doradczo-edukacyjnych. Takie kroki zostały podjęte w USA, Nowej Zelandii, Australii czy Kanadzie. W PARP myślimy podobnie. Pieniądze są bardzo ważne, ale bez wiedzy i kompetencji w zakresie ich odpowiedniego wykorzystywania środki te w łatwy sposób mogą zostać po prostu zmarnotrawione. Dlatego komponent rozwijania kompetencji w firmach jest w PARP stale rozwijany, obecna sytuacja tylko uwypukliła potrzebę edukowania organizacji i pracowników. Pierwszym krokiem do zmian powinno być mądre doradztwo, doszkalanie i przekwalifikowanie kadry. Jednym z obszarów, w których wspieramy firmy, jest doradztwo w dziedzinie gospodarki cyfrowej. Dla wielu przedsiębiorców, szczególnie tych mniejszych, przestawienie się z analogowego prowadzenia działalności i kontaktu z klientem na zdalny było skokiem na głęboką wodę. Dlatego zorganizowaliśmy szereg bezpłatnych webinariów mających wspomóc przedsiębiorców w tym zakresie. Jesteśmy szczególnie dumni z „Akademii PARP”, która skupia się na działaniach związanych z edukacyjnym wsparciem dla przedsiębiorców i budowaniem kompetencji miękkich. Zainteresowani poszerzeniem wiedzy mogą korzystać z interaktywnej platformy www.akademia.parp.gov.pl, na której obecnie dostępnych jest 18 kursów, a do końca roku przybędzie 14 nowych. W ciągu roku z działalności Akademii PARP skorzystało 28 tys. osób. W czasie epidemii koronawirusa obserwuję bardzo duży wzrost popularności kursów online. Średni tygodniowy przyrost wynosił dotychczas 380 osób, obecnie jest trzykrotnie większy. Codziennie przybywa też chętnych na dołączenie do Akademii Menedżera MŚP. W ramach projektu można rozwijać kompetencje związane m.in. z określaniem celów i priorytetów, zarządzaniem zmianą, zarządzaniem wiedzą, analizą strategiczną, tworzeniem wizji, orientacją na cel czy radzeniem sobie ze stresem. Nie tylko organizujemy własne szkolenia, ale także administrujemy Bazą Usług Rozwojowych, w której zamieszczamy oferty zewnętrznych firm szkoleniowo-doradczych. Dzięki niej pomagamy rozwijać kompetencje i zdobywać nowe umiejętności. Można tam znaleźć ponad 32 tys. usług szkoleniowych, z czego ponad 5 tys. to usługi zdalne. Wystarczy zapisać się i możemy gdziekolwiek i kiedykolwiek przystąpić do seminarium online. W czasie pandemii zorganizowaliśmy również wspólnie z Ministerstwem Rozwoju cykl bezpłatnych wideokonferencji dla przedsiębiorców, poświęconych rządowej Tarczy Antykryzysowej i, będącemu jej uzupełnieniem, Funduszowemu Pakietowi Antywirusowemu. W dwudziestu spotkaniach odbywających się w okresie 26 maja – 8 lipca wzięło udział łącznie ponad 20 tys. przedsiębiorców. W organizację spotkań „Tarcza antykryzysowa dla biznesu” zaangażowanych było aż 11 państwowych instytucji odpowiedzialnych za poszczególne narzędzia w ramach Tarczy. Eksperci prawa pracy, finansów, ekonomii i zamówień publicznych rozmawiali o przygotowanych rozwiązaniach osłonowych dla przedsiębiorców poszczególnych branż i podmiotów. Poruszono też temat instrumentów, które mają być impulsem dla rozwoju gospodarki osłabionej pandemią. Wciąż można obejrzeć wideo z każdej konferencji na kanale YouTube PARP-u.

Co z firmami, które rozwijały swoją działalność przede wszystkim zagranicą? Czy COVID-19 spowodował, że na dobre muszą zweryfikować swoje plany?

Niewątpliwie firmy, które chcą rozpocząć lub już prowadzą działalność na rynkach zagranicznych, znalazły się w wyjątkowo trudnej sytuacji. Wiele z nich planowało w najbliższym czasie uczestnictwo w targach i poniosło związane z tym koszty. Dostaliśmy zgodę Komisji Europejskiej na rozszerzenie katalogu wydatków kwalifikowanych o te pozycje. Oznacza to, że nasi beneficjenci realizujący projekty w zakresie internacjonalizacji będą mogli rozliczyć takie wydatki. Nie wstrzymaliśmy działań, które mają pomóc firmom w podbijaniu rynków zagranicznych. Wręcz przeciwnie – intensyfikujemy je. Ogromne zainteresowanie tegoroczną edycją programu „Wsparcie MŚP w promocji marek produktowych – Go to Brand” pokazuje, że polskie firmy się nie poddają. W sierpniu mikro, mali i średni przedsiębiorcy ze wschodniej Polski mogli składać wnioski w drugiej turze konkursu „Internacjonalizacja MŚP”. Firmy ubiegające się o dofinansowanie kosztów wprowadzenia produktów lub usług na nowe rynki zagraniczne mogą otrzymać nawet 800 tys. złotych z funduszy europejskich. MŚP powinny spożytkować je na przygotowanie do umiędzynarodowienia działalności, czyli pokryć koszty usług doradczych, wydatki związane z udziałem w międzynarodowych targach, wystawach lub misjach gospodarczych.

Mimo wielu działań antykryzysowych, część przedsiębiorców nie przetrwa. Czy w ofercie PARP znajdzie się także coś dla nich?

W ramach programu POWER mamy projekt „Nowy start”, który w obecnej sytuacji może okazać się szczególnie potrzebny. Łączy on szkolenie z doradztwem, jest skierowany do przedsiębiorców zmuszonych z różnych powodów zamknąć swój biznes i otworzyć nowy. Udział jest bezpłatny, bo zdajemy sobie sprawę z trudnej sytuacji finansowej kandydatów. Nieustannie prowadzimy rekrutację do tego programu. Jego budżet wynosi 15 mln zł.
Za to wciąż najpopularniejszym kursem w „Akademii PARP” jest ten dotyczący rozpoczęcia działalności gospodarczej. To pokazuje, że Polacy tak łatwo kryzysowi się nie poddadzą. Zapraszamy do kontaktu z naszą Infolinią i ekspertami PARP.

——————————————————————————————————————————————————————————–

Małgorzata Oleszczuk

Małgorzata Oleszczuk, Prezes PARP, jest absolwentką Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończyła wiele kursów i szkoleń z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi, finansów publicznych, polityki oraz funduszy unijnych. Od 20 lat jest związana zawodowo z funduszami unijnymi. Pracowała w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej, gdzie m.in. realizowała Narodowy Program Przygotowania Polski do Członkostwa w UE oraz uczestniczyła we wdrażaniu programu PHARE i Transition Facility. Od 2008 r. karierę zawodową kontynuowała w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim, gdzie nadzorowała realizację zadań Instytucji Pośredniczącej w Certyfikacji dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013, a także wdrażanie w województwie Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych oraz Programu Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej. Reprezentowała Wojewodę Mazowieckiego w Komitetach Monitorujących POIiŚ 2007–2013, RPO WM 2007–2013 i 2014–2020 oraz Mazowieckiej Grupie Roboczej ds. przeciwdziałania nieprawidłowościom i przestępstwom na szkodę interesów finansowych UE. Funkcję Prezesa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości pełni od 2018 r.