Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego w swojej firmie? Poradnik krok po kroku

Część pracowników wykonuje swoje obowiązki służbowe w zawodach, które mogą negatywnie oddziaływać na ich zdrowie. W niektórych sytuacjach może również zachodzić ryzyko związane z zagrożeniem życia. W takich przypadkach pracodawca zobowiązany jest zapewnić maksymalne bezpieczeństwo swoim podwładnym. W tym celu przeprowadza się ocenę ryzyka zawodowego. To niezwykle ważna procedura, którą należy starannie i rzetelnie wykonać. Zatem, jak prawidłowo ją przeprowadzić?

Czym jest ocena ryzyka zawodowego?

Państwowa Inspekcja Pracy definiuje ryzyko zawodowe jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, które mogą powodować straty, a w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych. Zatem ocena ryzyka zawodowego to weryfikacja wszystkich możliwych czynników zdarzeń występujących w miejscu pracy, mogących zaszkodzić lub wyrządzić krzywdę pracownikom. Proces ten ma również za zadanie upewnienie się, czy zastosowano odpowiednie środki, mające na celu zabezpieczenie pracowników przed potencjalnymi zagrożeniami, jak również pozwala ustalić, co jeszcze można zrobić w tym kierunku.

Dlaczego ocena ryzyka zawodowego jest kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników?

Wiedza pozwalająca na skuteczne neutralizowanie zagrożeń oraz umiejętność identyfikacji wszelkiego ryzyka zawodowego to najważniejsze narzędzia zarówno zapobiegania wypadkom podczas pracy, jak i chorobom podwładnych. Ocena ryzyka zawodowego stanowi podstawę profilaktycznej ochrony zdrowia wszystkich pracowników w danym przedsiębiorstwie. Od jej jakości zależy skuteczność wdrożonej polityki bezpieczeństwa i higieny pracy, co przekłada się na efektywność zarządzania BHP.

Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie oceny ryzyka zawodowego, wynikające z przepisów prawa pracy?

Zgodnie z art. 226 KP pracodawca zobowiązany jest do oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego, związanego z wykonywaną pracą, jak również do zastosowania niezbędnych środków zmniejszających zagrożenie. Do jego obowiązków należy również informowanie swoich podwładnych o ryzyku zawodowym, związanym z wykonywanymi obowiązkami służbowymi oraz zasadach ochrony.

Dodatkowo § 39 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP nakłada na pracodawcę obowiązek oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego, jakie występuje przy określonych pracach. To również stosowanie niezbędnych środków profilaktycznych, mających na celu zmniejszenie ryzyka. Przepis ten zobowiązuje także pracodawcę do zapewnienia organizacji pracy oraz odpowiednich stanowisk w sposób zabezpieczający podwładnych przed potencjalnymi zagrożeniami wypadkowymi i oddziaływaniem szkodliwych czy uciążliwych dla zdrowia czynników.

Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego?

Przed rozpoczęciem procesu oceny należy zebrać kluczowe informacje. Mowa tutaj o: rodzaju stanowisk pracy, charakterystyce pracowników, rodzaju wykorzystywanych narzędzi i maszyn, potencjalnym zagrożeniu czy obowiązujących przepisach w przedsiębiorstwie. Dodatkowo należy przeprowadzić rozmowy z pracownikami dotyczące ich stanowisk. Następnie można przystąpić do oceny ryzyka zawodowego, w następujących etapach:

Identyfikacja potencjalnych zagrożeń

Polega na określeniu wszelkich zagrożeń, które występują na każdym stanowisku pracy. Mogą to być np.: śliskie powierzchnie, ruchome części maszyn, ostre krawędzie, drgania, hałas, duża wysokość itp.

Ocena ryzyka

W tym przypadku ważnym aspektem jest wybranie optymalnej metody oceny ryzyka zawodowego. W dużej mierze jest to zależne od preferencji oraz potrzeb, można wybrać jedną z metod wg polskiej normy PN-N-18002:

Wstępna Analiza Zagrożeń – PHA;
Wskaźnik Ryzyka – RISC SCORE;
Analiza Bezpieczeństwa Pracy – JSA

Należy mieć również na uwadze to, że niektóre czynniki środowiska pracy oraz rodzaje prac posiadają określone wymagania dotyczące związanej z nimi oceny ryzyka. Mowa tutaj m.in. o: czynnikach biologicznych, chemicznych, hałasie, drganiach mechanicznych itp.

Opracowanie planu działań zapobiegawczych

Etap ten obejmuje ustalenie działań, mających na celu wyeliminowanie bądź ograniczenie ryzyka zawodowego. W następnej kolejności należy wdrożyć środki profilaktyczne, które pozwolą zmniejszyć występowanie zdarzenia.

Dokumentacja oceny ryzyka

Według § 39a ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna zawierać opis ocenianego stanowiska pracy, wyniki przeprowadzonej oceny dla każdego z czynników środowiska pracy, jak również środki profilaktyczne oraz datę oceny i osobę, która ją przeprowadziła. Dokumentacja powinna być sporządzona na piśmie. Co ważne, nie ma określonego wzoru takiego dokumentu.

Monitorowanie ryzyka

Monitorowanie jest niezbędne, aby upewnić się, czy wdrożone środki ochronne są skuteczne. W tym procesie mogą zostać zastosowane różne rozwiązania, np.:

pomiary stężeń szkodliwych i niebezpiecznych czynników;
analiza absencji chorobowej oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych;
audyty zachowań niebezpiecznych wśród pracowników;
inspekcja stanowisk pracy przeprowadzana przez specjalistów świadczących usługi BHP dla firm.

Wynik monitorowania dostarczy niezbędnych informacji o prawidłowości i skuteczności wprowadzonych działań, ponadto pozwoli na identyfikację obszarów, wymagających dodatkowych badań.

Szkolenia i zaangażowanie pracowników

Wszystkie działania związane z oceną ryzyka zawodowego muszą być konsultowane z pracownikami bądź ich przedstawicielami. Procedura powinna dostarczyć informacji o wyniku oceny, jak również planie działania zapobiegawczego i korygującego. Wskazane jest, aby pracownicy byli zaangażowani w cały proces oceny ryzyka zawodowego. Istotne są także szkolenia, obejmujące stosowanie przewidzianych na danym stanowisku pracy środków ochronnych oraz przedyskutowanie z podwładnymi różnych form ograniczenia ryzyka zawodowego.

Warto pamiętać, że ocena ryzyka zawodowego to niezwykle skrupulatny proces, który wymaga wiedzy i doświadczenia. Zalecane jest zatem skorzystać z usług BHP dla firm, świadczonych przez Bureau Veritas. To gwarancja rzetelnie przeprowadzonej procedury i skuteczności wdrożonych działań.