Międzynarodowy Dzień Kobiet

Skąd się wziął Międzynarodowy Dzień Kobiet i dlaczego obchodzimy go 8 marca? To wcale nie taka prosta sprawa. Na pewno jednak zawdzięczamy go socjalistom. W 1909 Dzień Kobiet obchodzony był w Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy, ustanowiony przez Socjalistyczną Partię Ameryki. Wtedy jeszcze jako Narodowy, a nie Międzynarodowy Dzień Kobiet. Obchody odbyły się jednak nie 8 marca, a 28 lutego. I był to chyba jedyny trwały rezultat działalności Socjalistycznej Partii Ameryki, bo choć istniała jeszcze przez pól wieku, to żadnej roli w historii już nie odegrała. Pomysł socjalistów z Ameryki został podchwycony przez inne partie socjalistyczne i już rok później II Międzynarodówka Socjalistyczna na swoim przedostatnim zjeździe w Kopenhadze ustanowiła Międzynarodowy Dzień Kobiet. Nie ustalono jednak jego daty. Narodowy Dzień Kobiet obchodzono w 1909 roku 28 lutego. Międzynarodowy już Dzień Kobiet obchodzono po raz pierwszy 19 marca 1911 w Niemczech, Austrii, Danii i Szwajcarii. Na pewno nie ma nic wspólnego z tragicznym w skutkach pożarem w fabryce odzieżowej Triangle Shirtwaist Factory w Nowym Jorku, który pochłonął prawie 150 ofiar, niemal wyłącznie kobiet. Nie mogły one opuścić płonącej fabryki, gdyż wyjścia ewakuacyjne były zamknięte. Prawie połowa z nich zginęła skacząc z okien fabryki. Tragedia wstrząsnęła nie tylko Ameryką, pożar miał jednak miejsce 25 marca 1911. W kolejnych latach Dzień Kobiet często łączył się z demonstracjami antywojennymi. Zorganizowane 23 lutego strajki i protesty kobiet pod hasłem chleba i pokoju rozpoczęły rewolucję lutową. Data jest o tyle istotna, że 23 luty to 8 marca według kalendarza gregoriańskiego, czyli nowego stylu, jak to określano w Rosji. I gdy po rewolucji październikowej pod wpływem bolszewickiej feministki Aleksandry Kołłontaj Lenin ustanowił Dzień Kobiet świętem, właśnie ten dzień wybrano jako datę jego obchodów. Rosja Radziecka (czy jak kto woli, Sowiecka) była wtedy najbardziej postępowym krajem, jeśli idzie o traktowanie kobiet, a Aleksandra Kołłontaj stanęła na czele urzędu ds. kobiet. Wkrótce jednak wszystko wróciło do normy, kobiety odesłano do kuchni, nie rezygnując jednak z nich jako rąk do pracy w fabrykach i kołchozach, a Kołłontaj – by się jej pozbyć – wysłano za granicę jako ambasadora (teraz powiedzielibyśmy: ambasadorkę). Warto dodać, że była pierwszą kobietą pełniąca tę funkcje w świecie. Dniem wolny Dzień Kobiet ustanowiono w Rosji dopiero w 1965 roku. U nas nigdy tak się nie stało. Polskie Manify organizowane są w najbliższy dzień wolny, przed lub po 8 Marca. W tym roku zresztą tradycyjnej Manify ze względu na pandemię nie było, zastąpiła ją gra miejska.

Choć Organizacja Narodów Zjednoczonych przoduje w ustanawianiu kolejnych Międzynarodowych i Światowych Dni, to z Dniem Kobiet nic wspólnego nie ma. Ustanowiła za to w 1975 Dzień Praw Kobiet i Pokoju na Świecie (bez wskazania daty), Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet, który ma być obchodzony 25 lutego, a nawet Międzynarodowy Dzień Kobiet Wiejskich (15 października). Zaś Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła 6 lutego Międzynarodowym Dniem Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Żeńskich Narządów Płciowych. Choć są to ważne sprawy, to nie mam jakoś przekonania, czy było to potrzebne. Chyba jednak lepiej byłoby połączyć to z obchodami Międzynarodowego Dnia Kobiet, święta o utrwalonej już przecież tradycji.

Jest też dla równowagi Dzień Mężczyzn, obchodzony 19 listopada, ustanowiony jako święto na Trynidadzie i Tobago w 1999 roku i dziś obchodzony podobno w ponad 70 krajach na świecie. Chyba jednak nie ma wśród nich Polski i nie bardzo wiem, jak by miał być obchodzony. Trzeba będzie podpytać feministki, może coś podpowiedzą?

Red. Rafał Korzeniewski

U góry historyczna pocztówka radziecka wydana z okazji Dnia Kobiet, poniżej stare plakaty polskie, radzieckie i niemieckie.